Çocuklarda Alt Islatma Nedir? Nedenleri, Tipleri, Tanısı ve Tedavisi

Tıp dilinde “enürezis nokturna” olarak adlandırılan alt ıslatma, 5 yaşından büyük çocukların gece istemsiz olarak idrar kaçırmasıdır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda erkek çocuklarının yaklaşık %15’i alt ıslatma sorunuyla karşı karşıya iken, kızlarda bu oran yaklaşık %10’dur.

Genellikle gece uykuda ortaya çıksa da, gündüzleri de görülebilir. 5 yaşından önce alt ıslatma yaygın bir durumdur ve genellikle endişe verici değildir. Ancak, bu yaştan sonra devam eden alt ıslatma, çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini etkileyebileceği için dikkat gerektirebilir.

Çocuklarda alt ıslatma birçok faktöre bağlı olarak gelişebilir. Çoğu vakada (%97-98) altta yatan organik bir neden bulunmaz. Yine de, alt ıslatmaya yol açabilecek bazı faktörler şunlardır:

Genetik Yatkınlık: Ebeveynlerden birinde veya her ikisinde alt ıslatma öyküsü varsa, çocukta da görülme olasılığı artar. Özellikle her iki ebeveynde de alt ıslatma öyküsü varsa, çocukta görülme sıklığı %77’ye kadar çıkabilir.

Mesane Kapasitesi: Bazı çocuklarda mesane kapasitesi küçük olabilir ve bu da gece boyunca üretilen idrarı depolamada zorlanmalarına neden olabilir. Bu durumda, mesane dolduğunda çocuk uyanıp tuvalete gidemeyebilir.

Derin Uyku: Derin uyuyan çocuklar, mesanelerinin dolduğunu hissetmeyebilir ve bu nedenle altlarını ıslatabilirler. Beyin, mesaneden gelen “doluluk” sinyalini alamaz ve çocuk uyanmaz.

Hormonal Dengesizlikler: Vücutta su dengesini düzenleyen antidiüretik hormon (ADH) eksikliği, gece idrar üretiminin artmasına ve alt ıslatmaya yol açabilir. Bu hormonun eksikliği, böbreklerin gece daha fazla idrar üretmesine neden olur.

Kabızlık: Kabızlık, mesaneye baskı yaparak alt ıslatmayı tetikleyebilir. Dolu bağırsak, mesanenin tam olarak genişlemesini engelleyebilir ve idrar kaçırmaya neden olabilir.

Psikolojik Etkenler: Stres, kaygı, aile içi sorunlar, okul değişikliği gibi durumlar da alt ıslatmaya neden olabilir. Duygusal stres, vücudun idrar kontrol mekanizmalarını etkileyebilir.

Nadir Sebepler: Nadiren de olsa, alt ıslatma idrar yolunda veya sinir sisteminde yapısal bir sorunla ilişkili olabilir . Ayrıca, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) da alt ıslatma riskini artırabilir .¹

Alt ıslatma, primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır.

Primer Enürezis
Çocuk, bebeklik döneminden itibaren hiç kuru kalmamışsa primer enürezis tanısı konur. Bu, en sık görülen alt ıslatma tipidir.

Sekonder Enürezis
Çocuk, en az 6 ay boyunca kuru kaldıktan sonra tekrar altını ıslatmaya başlamışsa sekonder enürezis söz konusudur. Bu durum genellikle altta yatan bir tıbbi veya psikolojik nedene bağlı olarak gelişir.

Ayrıca, alt ıslatma monosemptomatik (sadece alt ıslatma) veya non-monosemptomatik (alt ıslatmaya ek olarak gündüz idrar kaçırma, sık idrara çıkma gibi belirtiler) olabilir.

Alt ıslatma tanısı koymak için doktorunuz aşağıdaki yöntemleri kullanabilir:

Fiziksel Değerlendirme: Çocuğun genel sağlık durumunu değerlendirmek için fiziksel muayene yapılır.

Aile Öyküsü: Ailede alt ıslatma öyküsü olup olmadığı sorgulanır.

Günlük Alışkanlıklar: Çocuğun günlük sıvı alımı, tuvalet alışkanlıkları ve uyku düzeni hakkında bilgi alınır.

İdrar Tahlili: İdrar yolu enfeksiyonu gibi olası nedenleri ekarte etmek için idrar tahlili yapılır.

Görüntüleme Tetkikleri: Nadiren, mesane ve böbreklerde yapısal bir sorun olup olmadığını kontrol etmek için ultrason gibi görüntüleme tetkikleri istenebilir.

Alt ıslatma tedavisi, altta yatan nedene ve çocuğun yaşına göre değişiklik gösterir. Tedavi seçenekleri arasında davranış terapisi, ilaç tedavisi ve alarm cihazları bulunur . Destekleyici ve motivasyon tedavisi de tedavi sürecinde önemli bir rol oynar.

Davranış Terapisi
Davranış terapisi, alt ıslatma tedavisinde sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemler şunları içerebilir:

Sıvı Alımını Düzenleme: Çocuğun gün içinde yeterli miktarda sıvı alması ve özellikle akşam saatlerinde sıvı alımını azaltması önemlidir.

Tuvalet Alışkanlıklarını Düzenleme: Çocuğun düzenli olarak tuvalete gitmesi ve mesanesini tamamen boşaltması teşvik edilmelidir.

Ödül Sistemi: Kuru kaldığı geceler için çocuğu ödüllendirmek, motivasyonunu artırabilir.

Mesane Eğitimi: Mesane kapasitesini artırmak için çocuğa belirli aralıklarla tuvaletini tutması öğretilebilir.

İlaç Tedavisi
Bazı durumlarda, doktorunuz alt ıslatma tedavisi için ilaç önerebilir. Bu ilaçlar genellikle desmopresin veya imipramin gibi hormonlar veya antidepresanlardır. İlaç tedavisi, genellikle davranış terapisi ile birlikte kullanılır.

Alarm Cihazları

Yatak ıslatma alarm cihazları, çocuğun altını ıslattığında çalan bir alarm ile çalışır. Bu, çocuğun uyanmasını ve tuvalete gitmesini sağlar. Alarm cihazları, zamanla çocuğun mesane kontrolünü geliştirmesine yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, ebeveynler alarm çaldığında uyanıp çocuğun yatağını değiştirerek ve tuvalete götürerek tedaviye destek olabilirler.

Ailelere Düşen Görevler
Alt ıslatma tedavisinde ailelere önemli görevler düşmektedir. Aileler şunları yaparak çocuğa destek olabilirler:

Sabırlı ve Anlayışlı Olmak: Alt ıslatma, çocuğun kontrolü dışında gerçekleşen bir durumdur. Ailelerin sabırlı ve anlayışlı olması, çocuğun kendine güvenini korumasına yardımcı olur.

Çocuğu Suçlamamak: Alt ıslatma nedeniyle çocuğu suçlamak veya cezalandırmak, sorunu daha da kötüleştirebilir. Tedavide cezalandırmanın kesinlikle yeri yoktur. Pozitif bir yaklaşım ve destek çok daha etkilidir.

Tedaviye Uyumu Sağlamak: Doktorun önerdiği tedavi planına uymak ve çocuğu motive etmek, tedavinin başarısı için önemlidir.

Olumlu Bir Ortam Yaratmak: Çocuğun rahat ve güvende hissettiği bir ortam yaratmak, stres ve kaygıyı azaltarak alt ıslatma tedavisine yardımcı olabilir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Aşağıdaki durumlarda bir doktora başvurmanız önerilir:

* Çocuk 5 yaşından büyük ve hala düzenli olarak altını ıslatıyorsa.

* Alt ıslatma, gündüz idrar kaçırma, sık idrara çıkma, idrar yaparken ağrı gibi belirtilerle birlikte görülüyorsa.

* Çocuk, daha önce kuru kalmayı başardıktan sonra tekrar altını ıslatmaya başlamışsa.

* Alt ıslatma, çocuğun sosyal ve duygusal yaşamını olumsuz etkiliyorsa.

Alt Islatma Konusunda Uzman Doktorlar ve Klinikler

Alt ıslatma tedavisi için çocuk ürolojisi, çocuk nefrolojisi veya çocuk psikiyatrisi uzmanlarına başvurabilirsiniz. Bu konuda uzmanlaşmış klinikler ve hastaneler de bulunmaktadır.

Ayrıca kliniğimize izole alt ıslatma ile başvuran çocuklarda aile eğitimi, psikoeğitim, vücut farkındalığı çalışmaları, ilkel refleks entegrasyonundan oluşan bütüncül terapi programı ile yüksek oranda başarı elde edilmektedir.

ÜCRETSİZ DEĞERLENDİRME FORMUNA BU LİNKTEN ULAŞABİLİRSİNİZ.